Mart ayı çiçekleri dediğimizde kaynaklara göz atmadan önce şöyle bir etrafımıza bakınırsak (hala bir parça toprak görebilecek kadar şanslıysak elbette) nergisleri ve fulyaları görmek çok da zor olmayacaktır. Baharın gelişini tüm zerafetiyle kutlayan bu sarılı çiçeklere mart ayında doğanların çiçekleri denmiş. Mart doğumlulara sevgiler 🙂
Hemen her yerde karşınıza çıkabilecek nergis çiçeği anlamları arasında canlanma, yeniden doğuş, umut, neşe, dayanıklılık, iyi şans, refah, ve bağışlama gibi temalar olduğunu görebilirsiniz. Ben ise bu yazıda mitolojiden halk hikayelerine nergisle ilgili keyifli anekdotlar aktarmak isterim.
Mart ayı çiçekleri: Nergis ile ilgili ilginç bilgiler
Bizim Nergis olarak bildiğimiz Narcissus aslında bir bitki türü değil cinsi ve bu cins içerisinde 50 civarında tür bulunuyor. Fulya olarak bildiğimiz soğanlı bitki de Narcissus jonquilla tür ismi ile karşımıza çıkan ve nergisgiller familyasından soğanlı bir tür. Bitki isimlerinin Latince karşılıkları işte tam da bu ayrımları yapabilmemiz için çok önemli. Evet, devam edelim.
Güneş ışınları rengindeki sarısı ve beyazıyla sık sık kendine hayran bırakan Narcissus türleri bambaşka renklerde de olabiliyor. Örneğin somon rengi veya turuncu nergislere rastlamak da mümkün.
İlgili | Şubat ayı çiçekleri: Menekşe (Viola odorata)
Nergis (Narcissus) denilince akla ilk gelen şüphesiz ki Yunan mitolojisindeki müthiş yakışıklı Narcissus gelir. Bir versiyona göre Narcissus öyle yakışıklıdır ki sudaki yansımasına aşık olur ve hatta bir orman perisi olan Echo bile onun kendisine olan bu hayranlığına şahit olurken Narcissus’un günden güne eriyip bitmesine engel olamaz. Narcissus kendini öyle beğenmiştir ki Echo’yu görmezden gelir. Karşılıksız bu aşk sebebiyle nergis çiçeğinin de zaman zaman tek taraflı aşkı temsil ettiği söylenir.
Diğer taraftan tanrıça Nemesis’in Echo’ya kayıtsız kalan Narcissus’tan haberi olunca ders vermek için onu bir nehre götürdüğü geçiyor kaynaklarda. Ancak Narcissus öyle kibirlidir ki kendi görüntüsüne aşık olur ve yemek yemekten tutun da uyumaya kadar her şeyi unutur. Narcissus’un öleceğinden endişelenen diğer tanrılar da onu her baharda yeniden canlanacak bir nergis çiçeğine dönüştürür.
Çağla Özbek tarafından çevrilmiş ve okuması muazzam keyifli bir Narcissus ve Echo yazısı bırakacağım buraya. 5Harfliler’de yayımlanmış. Asıl bence ona göz atın, çok hoş!
Dini metinlere bakıldığında Hıristiyanlık’ta nergislere rastlamak mümkün. Son Akşam Yemeği gecesi, Judas Iscariot tarafından uğradığı ihanete üzülen Hz. İsa’yı teselli etmek için Gethsemane Bahçesi’nde nergislerin çıktığı söylenmektedir. Gethsemane, Kudüs’teki Zeytin Dağı’nın eteğinde bulunan ve Hz. İsa’nın bahçede ıstırap çektiği ve tutuklandığı bir bahçe olarak kayıtlarda yer alıyor.
Eski Mısır’da da nergislerin izine rastlıyoruz. Mısır firavunu II. Ramses’in nergis soğanlarıyla birlikte gömüldüğü ve eski Mısır mezarlarında nergislerden hazırlanan çelenklerin bulunduğu söylenmektedir. Buraya “Mısır Mumyasının Üzerinde Bir Nergis Soğanı” isimli üniversite araştırmasının sayfa bağlantısını ekliyorum. Muazzam detaylar değil mi! Araştırdıkça neler çıkıyor insanın karşısına, bayılıyorum.
Nergis çiçeklerine Avrupa kaynaklarında da rastlamak mümkün. Nergis, Galler’in resmi çiçeği ve her yıl 1 Mart’ta anılan St David Günü’nde nergise bolca yer veriliyormuş.
Çin kültüründe de nergis, muhtemelen Çin Yeni Yılı döneminde açtığından yeni başlangıçlar, şans ve refah ile ilişkilendiriliyor. Nergislerin sarı rengi de Çin kültürü için büyük önem arz ettiğinden Çin Yeni Yılı’nda nergis hediye etmek sık rastlanan bir durum imiş.
Benim hikayemde ise nergis anneanne bahçesi demek, çoğu bitkide olduğu gibi. Mavi önlüğümle ilkokula gidip öğle yemeği için yürüyerek anneanneme geldiğimde merdivenlerden eve çıkmadan bahçeye bir göz atar, nergisler çıkmış mı diye kontrol ederdim. Şayet açtılarsa anneannem mutlaka birkaç tanesini kesip bir bardakla mutfak masası üzerinde sergilemiş olurdu, bilirdim.
Nergisler bir sıra halinde beton duvarına dibine dikilmişti. Aradan geçti 25 sene. Nergisler hala orada. Beton duvar biraz daha yosunlu ama ben aynı heyecanla bekliyorum topraktan çıkmalarını her bahar. Onlar açınca bahar geliyor çünkü, biliyorum.
*Biraz geç kalmış bir yazı oldu mart ayı çiçekleri. Hafif heyecanlı günler. Affola 🙂
Nisan 2023, İstanbul
Gizem Aydoğan