Kasım ayı çiçekleri araştırmasında karşıma krizantem yani kasımpatı ve şakayık çıkıyor. Bu yazımızda kasım ayında doğanlar için keyifli bilgiler içereceğini düşündüğüm başlıklara değinerek kasımpatı ile ilgili ilginç bilgiler vermeyi planlıyorum.
Chrysanthemum / Krizantem – Kasımpatı çiçeği
Kasım ayıyla birlikte çiçekçilerde bolca göreceğimiz dolgun ve çeşitli renklerde tercih edilebilen bir cins krizantemler. Tüm dünyada en popüler kesme çiçeklerden de biri. Geniş renk yelpazesi sebebiyle aranjmanlarda sıklıkla gördüğümüz bir cinsimiz. Kesme çiçek olarak uzun süre canlı kalmayı başarabildiği için çiçek buketlerinde kullanımı oldukça yaygın.
Latince ismiyle İngilizce’de de Chrysanthemum olarak bilinen bu cins bitkilere kısaca “mum” denildiğini de duyabilirsiniz. Bahçede tam bir görsel şölen yaratır. Soğuğa dayanıklı oluşu, dış mekanda tercih etme sebeplerimizden biridir. Ben öncellikle bordo ve sarı renkli krizantemlere bayılırım.
30 civarında tür barındıran Papatyagiller yani Asteraceae ailesine mensup bir cins aslında Chrysanthemum. Pek çok hibrit ve çeşitleriyle de karşımıza çıkarlar.
Şimdi adım adım kasımpatı ile ilgili ilginç ve keyifli bilgilere geçelim.
Kasım Ayı Çiçekleri: Krizantem – Kasımpatı İle İlgili İlginç Bilgiler
Bitkinin adı ise “altın” anlamına gelen “chrysos” ve “çiçek” anlamına gelen “anthemon” kelimelerinin birleşmesiyle oluşuyor. Krizantemlere ismini verenin ünlü İsveçli botanikçi Carl Linnaeus olduğu söyleniyor.
Kasımpatının anavatanı Asya kıtasıdır. Milattan önce 15. yüzyıla kadar Çin’de krizantem ekildiğine dair bilgiler mevcut. Hatta antik bir Çin kendi olan Chu-Hsien’in adının anlamı, “kasımpatı kenti” imiş. Bitkimizin Batı dünyasına getirilmesi ise 17. yüzyıla denk geliyor.
Çin kültüründe “Dört Beyefendi” veya “Dört Asil” şeklinde bir gruplandırma söz konusu. Krizantemin yer aldığı bu asil türler dörtlüsündeki diğer bitkiler ise bambu, orkideler ve erik çiçekleri imiş.
Krizantem, Japonya’nın ulusal çiçeği ve imparatorluk ailesinin amblemi olarak karşımıza çıkıyor. Japon pasaportlarının ön yüzündeki çiçek figürü de krizantem imiş.
Yine Japonya’da 9 Eylül tarihinde Ulusal Krizantem Günü kutlanırmış. Milattan sonra 910 yılından bu yana kutlanan bu etkinliğe Mutluluk Festivali de deniyor.
ABD’ye geldiğimizde krizantemin sonbahar çiçeklerinin kraliçesi olduğunu biliyoruz. Yukarıda bahsettiğimiz gibi “anne” anlamına gelen “mum” şeklindeki kısaltmadan mütevellit Anneler Günü’nün de resmi çiçeği.
Yine ABD’deki Ulusal Krizantem Topluluğu, 1954 yılında kar amacı gütmeyen bir kuruluş olarak kurulmuş. Dernek o günlerden bu zamana kadar kasımpatının şekline dayalı bir sınıflandırma sistemi oluşturmuş.
Kasımpatı, Avustralya’da 13. yıl dönümü ve Anneler Günü’nde verilen geleneksel bir çiçek. Aynı zamanda Chicago, Illinois’in de resmi çiçeği.
Wikipedia’da kasımpatı ile ilgili karşıma şöyle bir bilgi çıktı, ilginç bulduğum için paylaşmak isterim:
Kasımpatı nükleer tarım ve benzeri teknikler kullanılarak genetik çeşitliliği en çok arttırılan tarım ürünleri arasında yer almaktadır. Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı veritabanına kayıtlı 285 mutantı ile, pirinç ve arpadan sonra en çok mutantı olan üçüncü üründür, süs bitkileri arasında da ilk sıradadır.
Kasımpatı Çiçeğinin Anlamı
Kasımpatı genellikle uzun bir ömrü, iyimserliği ve neşeyi simgeliyor. Her bitkide olduğu gibi farklı kültürlerde farklı anlamlar atfedilmiş.
Çin’de krizantem canlılığın sembolü. Batı ülkelerine geldiğimizde ise krizantem, İtalya, Avusturya ve Fransa gibi ülkelerde yas ve ölümü temsil ediyor.
Krizantemler gizli bir aşkı veya bir kişiye bağlılığı göstermek için de verilirmiş. Yine bir başka kaynakta güçlü dostluğu, mutluluğu, neşeyi ve esenliği simgeliyor.
Krizantemi ünlü Enola Holmes filmini izleyenler de hatırlayacaktır. Efsanevi dedektifimiz Sherlock Holmes’un kız kardeşi olan Enola Holmes ile annesi arasında, çiçekler aracılığıyla oluşturulan gizli kodda krizantemin önemli bir yeri vardır. Spoiler vermek istemem ama filmi izleyecek olanlar çiçeklere dikkat etsin 🙂
Kasımpatı Çiçeğinin Tıbbi Faydaları
Kasımpatı, Papatyagiller ailesindeki yenilebilir çiçeklerden biri. Geniş renk yelpazesine sahip bu yeşilimiz yüzyıllardan beridir tıbbi özellikleri sebebiyle kullanılıyor.
Geleneksel Çin tıbbında kasımpatı çayının göğüs ağrısı, yüksek tansiyon, şeker hastalığı, baş ağrısı ve iltihap gibi problemlere karşı kullanıldığı belirtiliyor. Özellikle Güney Çin’de kasımpatı ile hazırlanan bitki çayları oldukça meşhurmuş.
Her seferinde uyarmak isterim: Lütfen bu tür uygulamaları doktor kontrolünden habersiz tercih etmeyiniz 🙂
Kasımpatı, tıbbi kullanımlarının yanı sıra yaşlılara hediye edilen de bir türmüş. Uzun yaşam ve iyi şans getireceğine inanılırmış.
Bahçede Krizantem – Kasımpatı Bakımı
Kasımpatı tohumdan, çelikten veya köklerin bölünmesi ile çoğaltılarak yetiştirilebilen bir bitki cinsi. Çok yıllık bitki olduğundan bahçenizin dilediğiniz köşesine kasımpatı dikebilirsiniz. Don olayları geçtikten sonra ilkbaharda dikim-ekim yapabilirsiniz.
Yıl içerisinde herhangi bir dönemde ekim işlemi yapmak da mümkün ancak dondurucu havaların geçmesini beklemek önemli. Bitkiler ilkbahar ve yaz aylarında gelişim gösterirken çiçeklenme dönemi sonbahar.
Bazı kaynaklarda hastalık ve zararlıların önlenmesi için üç yıldan fazla üst üste dikim yapılmaması gerektiğini gördüm. Kasımpatını direkt olarak bahçeye değil saksıya dikmeyi de düşünebilirsiniz. Bahçede saksıda baktığım bir kasımpatının ciddi anlamda yaprak biti problemi yaşadığını hatırlıyorum. Bu gibi durumlarda güzel bir budama sonrası yaprak zararlısı mücadelesi yapabilirsiniz.
Don olayları ile birlikte yapraklarında yanma, kuruma vs cansızlaşma görebilirsiniz. Bu durumda derin budama yaparak bitkinin ilkbaharda yeniden yeşermesi için fırsat tanıyabilirsiniz. Don olaylarından etkilenmesini azaltmak için dibini malçlamayı unutmayın.
Kasımpatını çiçekli bir şekilde satın alacaksanız da tüm tomurcukları açılmış olanlar yerine kapalı tomurcukları bulunanları tercih etmenizi öneririm.